نوسازی ساختمان‌های قدیمی همیشه با چالش‌های پیش بینی نشده‌ای روبرو است و مواجه شدن و عبور از این چالش‌ها، یکی از تخصص‌های گروه‌های مهندسی و معماری است تا بتوانند با کمترین آسیب و بهترین بازدهی، از فضای موجود، بیشترین بهره‌برداری را انجام دهند. طراحی زیرزمین ویلای نظرآباد هم از این قاعده مستثنا نبود و پس از تخریب طبقه بالای ویلا، با فرا رسیدن زمان تخریب زیر زمین ویلا، متوجه یک اشکال مهم و اساسی در نقشه این قسمت شدیم که موجب شد تا طراحی زیر زمین ویلا را کمی تغییر دهیم. البته با وجود اینکه این تغییر، چند روزی روی زمان‌بندی کار تاثیر گذاشت، اما همین اتفاق‌ها، نتیجه‌ای خوشایند در پی داشت و اکنون با زیرزمینی بزرگ‌تر و زیباتر از نقشه قبلی، کار را ادامه می‌دهیم. در این مقاله درباره چالش‌ها و تغییرات طراحی زیر زمین ویلای نظر آباد بخوانید.
طراحی قبلی زیر زمین به گونه‌ای بود که نهایتاً فضایی حدود 80 متر مربع از آن بدست می‌آمد. این فضا برای استفاده عمومی به عنوان یک نشیمن سنتی کافی بود، اما اصرار طراحان پادیر گستر بر این بود که به منظور ایجاد فضای بهتر در کنار یک سرویس بهداشتی داخلی و یک آشپزخانه سنتی کوچک در این فضا، باز هم یک نشیمن بزرگ‌تری را داشته باشیم. از آنجا که احتمالاً این کار موجب افزایش هزینه تخریب و گودبرداری و همچنین طولانی تر شدن زمان تخریب می‌شد، در ابتدا ترجیح دادیم با همان نقشه قبلی که فضایی حدود 80 متر می‌شد، کار را ادامه دهیم. اما همان‌طور که گفتیم همواره اتفاق‌های پیش‌بینی نشده‌ای هستند که گاهی اوقات نتایج خوشایندی را به همراه دارند. در زیر زمین این ویلا، تیر‌های سقف که به عنوان تیر‌های کف طبقه بالا هم مورد استفاده بودند، روی دیوار‌های حامل در کناره‌های زیرزمین قرار داشتند و برخلاف چیزی که در ابتدا حدس می‌زدیم، این تیر‌ها در جهت شمال به جنوب ساختمان قرار داشتند که متفاوت با جهت تیر‌های سقف طبقه بالایی بود. به همین دلیل پیشروی به سمت شمال و برداشتن دیوار انتهای زیرزمین، باعث می‌شد تا پی دیوارها ضعیف‌تر شده و سقف زیرزمین فرو بریزد.
خوشبختانه چون از همان ابتدا، گودبرداری را براساس وضع سازه و به صورت لایه به لایه انجام دادیم، به سرعت متوجه این خطر شدیم. در این مرحله با همفکری و همکاری مهندس عباس پناه، به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم گودبرداری ساختمان را بدون تخریب دیوار انتهایی و دقیقاً در پشت دیوار ادامه دهیم و نهایتاً با افزایش طول تیر‌های سقف و قرار دادن آن روی یک دیوار جدید که در فاصله‌ای عقب‌تر قرار می‌گیرد، بار را از روی دیوار قدیمی برداریم و آن را تخریب کنیم. به این ترتیب دیگر فونداسیون وسط ساختمان دست نخورده و دیوارها با اطمینان بر جای خود باقی می‌ماندند و ما فرصت کافی برای تقویت آن‌ها پیدا می‌کردیم. این روش اگرچه روش بسیار منطقی و ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما از آنجا که خطر تخریب و آوار روی کارگران همواره وجود داشت، باید با دقت و نظارت بسیار زیادی انجام می‌شد. به همین دلیل در طی چند روزی که عمل تخریب و گودبرداری این بخش انجام می‌گرفت، مهندس عباس پناه، به طور پیوسته در محل کارگاه حاضر شده و روند تخریب را از نزدیک پیگیری می‌کردند.
تخریب
این بخش، علاوه بر خطراتی که ممکن بود داشته باشد، بسیار مشکل و طاقت‌فرسا
نیز بود. از آنجا که امکان ورود لودر به داخل ساختمان وجود نداشت، تمامی
این تخریب که تقریباً شبیه به تونل زدن زیر زمین است، می‌بایست به صورت
دستی و توسط کارگران انجام می‌شد و نخاله‌های تخریب، باید به صورت دستی و
مرحله به مرحله تا حیاط ساختمان رسیده و از آنجا برای انتقال نخاله، برداشت
می‌شد. از سوی دیگر، علاوه بر تقویت دیوار‌های ساختمان از سمت بیرون که در
مطلب قبلی به آن اشاره شد، تصمیم گرفتیم تا در بخش غربی ساختمان، از سمت
داخل نیز ستون‌هایی را به عنوان حامی در کنار دیوار اصلی قرار دهیم تا دیگر
هیچ‌گونه نگرانی بابت رانش یا نشست دیوارها وجود نداشته باشد. به همین
دلیل، گودبرداری کامل کناره‌های دیوارها به بعد از قرارگیری ستون‌ها و
اتصال آن‌ها به دیوار قبلی انجام می‌شود و همین پیش‌بینی‌ها، موجب کند شدن
عملیات تخریب می‌شد.
طی یکی دو روز آینده، تیر‌آهن‌های جدیدی که برای افزایش طول سقف زیر زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد، به تیر‌های قبلی افزوده شده و دیوار زیر آن نیز تخریب و تخلیه می‌گردد. در این مرحله نیز پیش‌بینی‌های ایمنی بیشتر انجام شده است و اگرچه تیر‌های قبای سقف، همگی از نوع IP 18 هستند، اما تیر‌های جدید‌تر با IP 22 می‌توانند ضامن پایداری بیشتر برای سقف باشند.
در طراحی جدیدی که برای این ویلا انجام دادیم، فضای نشیمن سنتی زیر زمین، بسیار بزرگ‌تر و زیباتر شده است. در طراحی جدیدی ویلا حدود 20 متر در قالب یک فضای L مانند، به انتهای زیرزمین اضافه شده است که فضای زیرزمین را مجموعاً به چیزی حدود 110 متر می‌رساند. در طراحی جدید، آشپزخانه و راه دسترسی به زیر زمین و سرویس بهداشتی زیر زمین، همگی در همین بخش اضافه شده قرار می‌گیرد. به این ترتیب فضایی نزدیک به 80 متر مربع، به صورت یک فضای پذیرایی نشیمن برای استفاده ساکنان ساختمان در دسترس قرار می‌گیرد.
در نسخه قبلی طراحی ویلا
که در ابتدا توسط گروه طراحی پادیر گستر طراحی شده بود، دستشویی و
آشپزخانه زیر زمین، در کنار در ورودی زیر زمین که در همان مکان اولیه (در
سمت راست نمای ساختمان) قرار داشت، ساخته می‌شدند. اما حالا که آشپزخانه و
سرویس و ورودی را به سمت چپ نما انتقال دادیم، می‌توانیم فضای بهتری را
برای نشیمن در نظر بگیریم. در طراحی ویلای جدید، فضای سالن بزرگ‌تر و
یکدست‌تر شده است.
جابجا کردن فضای ورودی به سمت چپ پلان مزیت دیگری را
نیز به همراه داشت. از نظر نما هم این تغییر، به زیباتر شدن ظاهر ویلا کمک
می‌کند. زیرا نمای ساختمان با حذف ورودی زیرزمین و انتقال آن به زیر ورودی
اصلی ساختمان، متعادل‌تر و متناسب‌تر به نظر می‌رسد. طراحان پادیر، در سمت
شرقی نمای یک بالکن مسقف در نظر گرفته‌اند که در تمامی فصول سال می‌تواند
به عنوان یک فضای نشیمن خارجی مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل
احتمالاً در این فضا، همواره میز و صندلی‌هایی برای یک استراحت عصرگاهی
قرار خواهد گرفت. علاوه بر این ارتفاع بالاتر ساختمان در این قسمت هم مزید
بر علت می‌شود تا وزن بصری نمای ساختمان در این سمت بیشتر به نظر برسد.
وجود راه ورودی در سمت راست نما، این وزن بصری را افزایش می‌داد و به همین
دلیل با راهنمایی‌های مدیریت مجموعه، تصمیم گرفتیم تا این ورودی را با
ورودی طبقه بالا، در سمت چپ نما و دقیقاً روی یکدیگر قرار دهیم. به همین
دلیل هم در طراحی نهایی، هر دو ورودی در سمت غرب نما قرار گرفته‌اند و
تمامی رفت و آمد ساکنان به خود ویلا و زیرزمین، از همین سمت انجام می‌گیرد.
اما
روند تخریب و گودبرداری باز هم طولانی‌تر شد. به این علت که نهایتاً تصمیم
گرفتیم، سقف بلند‌تری را برای زیرزمین ساختمان در نظر بگیریم. از آنجا که
اصولاً ارتفاع سقف ثابت است، برای این منظور، تصمیم گرفتیم، گودبرداری
بسیار بیشتری را روی کف زیر زمین ویلا انجام دهیم که این تصمیم به برداشت
نزدیک به 50 سانتی‌متر عمق بیشتر زیر زمین منتهی شد. با عمیق‌تر کردن کف
ساختمان برداشتن کاشی‌ها و حوض قبلی، اکنون ارتفاع سقف زیر زمین از دو متر و
ده سانتی‌متر به دو متر و شصت سانتی متر می‌رسد. این ارتفاع برای فضای زیر
زمین بسیار کافی و دلچسب است و کاربری آن را جدای از یک زیر زمین یا نشیمن
جانبی، به یک نشیمن بسیار کاربردی بدل می‌کند.
به منظور سرعت بخشیدن به اجرای طراحی ویلا و عملیات ساخت و ساز، برخی کارهای دیگر نیز به صورت موازی با این گودبرداری در حال انجام است. از جمله افزایش ارتفاع دیواره‌های دورتادور حیاط ساختمان است که پیش از این نیز به آن اشاره شده بود. این دیوار که از انتهای زمین ویلا به سمت خیابان کشیده شده است، به صورت پلکانی از ارتفاع آن کاسته شده است. این سبکی از ساخت دیوار‌های حائل بین ساختمان‌ها در قدیم بوده است که امروزه چندان مورد علاقه افراد نیست. در حال حاضر، کارگران در حال ساخت و نصب کلاف‌ها بر روی دیواره بوده و طی یکی دو روز آینده این کلاف‌ها روی دیوار قرار خواهد گرفت. پس از این مرحله، بتن‌ریزی و افزایش ارتفاع دیوارها انجام خواهد شد.
منبع: بلاگ پادیر گستر
- ۹۷/۱۲/۰۷