در سیستم قالب‌بندی فونداسیون از پنل‌های قالب‌بندی جهت اجرای فونداسیون‌های بتنی، سکوها و … استفاده می‌شود. به کمک سایزهای مختلف موجود قالب‌ها، می‌توان پنل‌های قالب‌بندی را در اشکال مختلف با توجه به نوع و نقشه سازه در فونداسیون ایجاد کرد. با توجه به ضخامت دیوار و فشار بتن می‌توان از قطعات تکمیلی مانند انواع میان بولت برای حفظ مقاومت استفاده نمود.
اولین اقدام در اجرای یک پروژه گودبرداری شروع عملیات قالب‌بندی فونداسیون است. برای این امر، ابتدا خطوط، آکس بندی شده و حدود قالب فونداسیون در روی زمین، خط کشی و میخ گذاری شده و سپس عملیات قالب‌بندی فونداسیون آغاز می‌شود. برای قالب‌بندی فونداسیون از قالب‌های آجری، چوبی یا فلزی استفاده می‌شود.
قالب آجری
در این روش حدود قالب‌بندی با آجرکاری به ضخامت حداقل ۱۱سانتیمتر اجرا می‌شود. با توجه به اینکه در بیشتر مواقع پس از تخریب ساختمان‌های قدیمی مقدار زیادی آجر باقی می‌ماند در بیشتر پروژه‌های شهری کوچک، از این روش قالب‌بندی استفاده می‌شود.
قبل از شروع قالب‌بندی توجه شود سطح بستر به تراز موردنظر رسیده باشد. کنترل تراز زیر پی یکی از مهم‌ترین پارامترهای اجرا است. (طبق ضوابط تراز زیر پی حداقل باید ۸۰ سانتیمتر در مناطق سردسیر از سطح زمین پایینتر اجرا شود؛ این امر به خاطر رعایت عمق یخبندان است)
تراز سطح زمین باید یکنواخت بوده و پستی و بلندی نداشته باشد. کنترل تراز سطح زمین بهتر است با نقشه‌برداری انجام شود.
سطح خاک زیر پی پس از گودبرداری با روش‌های ممکن متراکم شود. در صورت نیاز به پر کردن زیر پی و رسیدن به تراز موردنظر، باید زیر پی با نظر مهندس ناظر و مشاور با مصالح مناسب، بسترسازی و تا حد لازم مقاوم شود.
در بحث مدیریت پیمان توصیه می‌شود حدود قالب و آکس‌های سازه، توسط نقشه‌بردار پیاده شود. جهت جلوگیری از خطا در اجرا، نقاط گوشه قالب و تمامی آکس‌ها میخ گذاری و حدود قالب پس از ریسمانی شدن کار رنگ‌آمیزی شوند.
نکات اساسى در اجرای قالب‌بندی آجرى
قالب، ابزار ساخت قطعه‌ى بتنى محسوب مى‌شود . قالب‌ها علاوه بر ایجاد شکل و اندازه‌ى موردنظر در بتن، موقعیت و راستاى آن را کنترل مى‌کنند. قالب‌بندى، سازه‌اى موقتى است که علاوه بر وزن خود، وزن بتن تازه ریخته شده و همچنین بارهاى ساختمانى زنده شامل مصالح، تجهیزات و کارگران را نیز تحمل مى‌کند.
اهداف اصلى جهت ساخت
کیفیت
طراحى و ساخت واقعى قالب‌ها را گویند به‌طوری‌که اندازه، شکل، موقعیت و سطح رویى موردنظر بتن ریخته شده حاصل شود.
ایمنى
اصول ساخت قالب‌بندی است به‌طوری‌که بدون واژگونى یا به خطر افتادن کارگران یا سازه‌ى بتنى، توانایى تحمل بارهاى مرده و زنده را داشته باشد.
صرفه‌ى اقتصادى
صرفه‌ی اقتصادی در ساخت قالب مؤثر است به‌طوری‌که در زمان و پول پیمانکار و کارفرما صرفه‌جویی شود. در زمان طراحى و ساخت قالب‌بندی، پیمانکار باید بدون فدا کردن کیفیت و ایمنى، دستیابى به حداکثر صرفه‌ى اقتصادى را موردنظر داشته باشد.
دستورالعمل آجرچینی و دیوارچینی آجرى جهت قالب‌بندی فونداسیون
پس از آنکه بتن مگر ریخته شد و مقاومت لازم را بعد از یک روز به دست آورد، نوبت به قالب‌بندی پى‌ها مى‌رسد. قالب‌بندی آجرى باید به گونه‌اى طرح و اجرا شود که بتواند نیروى جانبى وزن بتن و نیروى لرزاننده‌ى آن (ویبراتور) و وزن کارگر در هنگام بتن ریزى را تحمل کرده پایدارى خود را حفظ نماید.
یکى از اصولى را که در هنگام قالب‌بندی آجرى باید رعایت شود این است که ابتدا باید امتداد یکى از پى‌هاى ساختمان مشخص شده و توسط میخ‌هاى ذخیره میخکوبى شده و ریسمان کشى شود. میخ‌هاى فولادى که براى کنترل کار در زمان اجرا گوشه‌هاى زمین نصب مى‌شود، میخ ذخیره (میخ آف) نام دارد.
پس از مشخص نمودن یکى از اضلاع پى لازم است با توجه به نقشه‌ى فونداسیون و با رعایت اصول صحیح آجرچینی که در پیمانه‌ى مهارت آجرچینی ذکر شده است، دیوار قالب آجرى را اجرا کرد.
نکات مهم در هنگام اجراى قالب‌هاى آجرى
آجرچینی پى یکنواخت بوده و سطح صاف و بدون خلل و فرج در بدنه‌ى داخلى قالب ایجاد شود.
براى پر کردن پشت قالب آجرى، از خاک مناسب استفاده شود.
در صورتى که امکان داشته باشد،بهتر است که یک لایه‌ى نازک سیمانکارى در بدنه‌ى داخلى قالب صورت گیرد. در غیر این صورت از پلاستیک استفاده شود.
تراز کردن و قالب‌بندی فونداسیون
قالب آجرى در هنگام آجرچینی دیواره‌ى شود. که هر رج از آجرچینی ریسمان‌کشى فونداسیون،دقت به صورت کاملاً تراز چیده شوند تا سطح بالایى شده و قالب آجرى نیز، به صورت تراز اجرا گردد. لازم است پس از نصب شمشه‌هاى ابتدا و انتهاى دیواره‌ى جهت راحتى در تراز نمودن سطح روى قالب آجرى شیلنگ تراز خط نشانه‌هاى تراز مربوطه را قالب، توسط علامت گذارى کرد. با در نظر گرفتن خط نشانه‌هاى تراز، مى‌توان سطح روى آجرچینی قالب‌بندی فونداسیون را به صورت کاملاً تراز اجرا نمود.
قالب چوبی
استفاده از قالب چوبی جهت قالب‌بندی فونداسیون در بسیاری موارد سبب صرفه اقتصادی و افزایش سرعت اجرا خواهد شد. در پروژه‌های بزرگ و یا در انبوه سازی استفاده از قالب چوبی بیشتر مورد توجه است.
قالب فلزی
استفاده از قالب فلزی جهت قالب‌بندی فونداسیون به جهت استحکام و سطح شاقولی مناسب نسبت به سایر روش‌های قالب‌بندی توصیه می‌شود. در بسیاری از پروه های ساختمانی بلند مرتبه که عمق پی زیاد بوده و یا میزان سطح قال ببندی فونداسیون کمتر است از قالب‌های فلزی استفاده می‌شود.
نکات قالب‌بندی فونداسیون
تعیین کیفیت قالب‌بندی و مصالح با توجه به نما یا غیر نما بودن فونداسیون
شاقول بودن فونداسیون
رعایت ابعاد فونداسیون
رعایت کاور آرماتورها در فونداسیون
فیکس و مستحکم بودن قالب‌ها
درزبندی مناسب بتن برای جلوگیری از در رفتن شیره بتن و کرمو شدن
استفاده از روغن قالب برای افزایش کیفیت سطح بتن و دوام بیشتر قالب‌ها
شرایط قالب‌بندی
قالب‌ها باید به نحو‌ی ساخته و نصب شوند تا شکل، اندازه، وضعیت و نمای بتن موردنظر حاصل شود.
قالب‌ها باید به اندازه کافی محکم باشند تا فشار یا وزن بتن تازه و دیگر بارها را تحمل کنند، بدون آنکه دچار تابیدگی، نشت شیره، گسیختگی یا به مخاطره انداختن کارگران شوند.
قالب‌ها باید طوری طراحی و ساخته شوند که به آسانی و با سرعت، قابل نصب و باز کردن باشند، تا از اتلاف وقت و پول جلوگیری شود.
قالب‌ها باید حتی‌الامکان با وسایل و امکانات موجود قابل حمل و جابجایی باشند.
قالب‌ها باید درزبندی شده باشند، تا از نشت شیره بتن جلوگیری شود.
قالب برداری
قالب باید موقعی برداشته شود که بتن بتواند نیروی وارده را تحمل کند و تغییر شکل‌های آن از تغییر شکل‌های پیش بینی شده تجاوز نکند.
پایه‌ها و قالب‌های باربر نباید قبل از آنکه اعضاء و قطعات بتنی مقاومت کافی را برای تحمل وزن خود و بارهای وارده کسب کند، برچیده شوند.
عملیات قالب‌برداری و برچیدن پایه‌ها باید گام به گام و بدون اعمال نیرو و ضربه طوری باشد که اعضا و قطعات بتنی تحت اثر بارهای ناگهانی قرار نگیرند، بتن صدمه نبیند و ایمنی و قابلیت بهره‌برداری مخدوش نشود.
در صورتی که قالب برداری قبل از پایان دوره مراقبت انجام پذیرد، باید تدابیری برای مراقبت بتن پس از قالب برداری به کار برده شود.
پایه‌های اطمینان را نباید قبل از آنکه اعضا و قطعات بتنی توان کافی برای تحمل وزن خود و بارهای وارد را کسب کنند، جمع کرد. شمع برداری باید به ترتیبی باشد که از ایجاد ضربه، برون محوری و برون مرکزیهای پیش بینی نشده در قطعات جلوگیری شود.
منبع: وبلاگ پادیر گستر